بدون شک تمام زندگی ما متأثر از تصمیم‌های خُرد و کلان اقتصادی است؛ از کرایه‌ای که برای تاکسی می‌پردازیم تا مبلغ اجاره منزل و قیمت کالاهای اساسی و ارزش پول ملی همگی به وضعیت اقتصاد ربط دارند. بنابراین بد نیست ما هم در خصوص مفاهیم اقتصادی و سازوکار دنیای مالی دیدگاهی کلی داشته باشیم تا به تأثیر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بر زندگی خود آگاه‌تر شویم. یکی از روش‌های کسب اطلاعات مالی و اقتصادی، مطالعه بهترین کتاب اقتصاد است. در این مقاله قصد داریم ۱۴ کتاب را معرفی کنیم که با زبانی ساده و روان مفاهیم پیچیده علم اقتصاد را توضیح داده‌اند. اگر شما هم درباره موضوعات اقتصادی و مباحث مالی کنجکاوید و قصد دارید تصمیم‌های مالی آگاهانه‌تری در زندگی بگیرید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید تا با برخی از بهترین کتاب های اقتصادی جهان و ایران آشنا شوید.
۱. اقتصاد ناهنجاری‌های پنهان اجتماعی
نویسنده: استیون لویت، استیون دابنر
مترجم (پیشنهاد کاربران): سعید مشیری
انتشارات (پیشنهاد کاربران): نشر نی
تعداد صفحه: ۲۷۲
این کتاب به پرسش‌های معمول و روزمره از نقطه‌نظر اقتصاددانان پاسخ می‌دهد. برخی از این پرسش‌ها بسیار ساده‌اند و کمتر کسی ممکن است به آنها فکر کند، مثلا:
- اسلحه خطرناک‌تر است یا استخر؟
- والدین واقعا چقدر مهم‌اند؟
- چرا فروشندگان مواد مخدر با مادران خود زندگی می‌کنند؟
ممکن است این پرسش‌ها پاسخ‌های غیرمتعارفی داشته باشند و از نظر اقتصادی توضیح دهند که چه چیزی انگیزه‌بخش افراد برای انجام کارهای مختلف است. پاسخ کتاب به این پرسش‌ها نشان می‌دهد ما چگونه تصمیم می‌گیریم و بایروی می‌توانیم خرد متعارف را نادیده بگیریم.
این کتاب نقش مشوق‌های اقتصادی در رفتارهای اجتماعی افراد و سازمان‌ها با یکدیگر را برجسته می‌کند و توجه ما را به نکاتی در سازوکار اقتصاد جلب می‌کند که پیش‌تر به آنها آگاه نبوده‌ایم. نویسندگان این کتاب استیون لویت، استاد اقتصاد در دانشگاه شیکاگو، و استیون دابنر، روزنامه‌نگاری مشهور و معتبر در زمینه تحولات اقتصادی، هستند.
۲. فکاهی مقدمه‌ای بر اقتصاد
نویسنده: گریدی کلاین و یورام باومن
مترجم (پیشنهاد کاربران): رضا ابراهیمی
انتشارات (پیشنهاد کاربران): ترمه
تعداد صفحه: ۲۱۲
اگر حوصله خواندن کتاب‌های جدی‌تر را ندارید، با راهنمایی طنزآمیز، آسان و مصور شروع کنید. کتاب «فکاهی مقدمه‌ای بر اقتصاد» اثر گریدی کلاین، تصویرگری مشهور، و دکتر یورام باومن، اقتصاددانی طناز، است. مؤلف‌های این بهترین کتاب اقتصاد مصور با ارائه مفاهیم پیچیده همچون بهینه‌سازی فردی، نظریه بازی و نظریه قیمت در قالب کاریکاتورهای بامزه اقتصاد خُرد را به تصویر کشیده و توضیح داده‌اند. این کتاب مقدمه‌ای عالی، سرگرم‌کننده و راحت‌فهم بر مباحث پیچیده اقتصاد خرد محسوب می‌شود.
۳. اقتصاد در یک درس
نویسنده: هنری هازلیت
مترجم (پیشنهاد کاربران): محسن رنجبر و نیلوفر اورعی
انتشارات (پیشنهاد کاربران): دنیای اقتصاد
تعداد صفحه: ۲۵۲
این کتاب یکی از بهترین کتاب های اقتصاد خرد و کلان است. کتاب اقتصاد در یک درس اولین بار سال ۱۹۴۶ منتشر شد و به همین دلیل نویسنده کتاب از نمونه‌های تقریبا قدیمی برای توضیح مفاهیم مدنظرش بهره برده است. بااین‌حال، این اثر کوتاه هنوز هم از بسیاری جوانب یکی از بهترین کتاب‌ها برای آشنایی با دنیای گسترده علم اقتصاد است. نویسنده در این کتاب می‌کوشد برداشت‌های رایج اما نادرست افراد در حوزه‌های مالی و اقتصادی را روشن و نتایج خطرناک آنها را برجسته کند.
در واقع اگرچه عصر جادو و جادوگری به پایان رسیده است، بسیاری افراد هنوز زندگی روزمره و مالی خود را بر مبنای تفکرات و باورهای نادرستی می‌چینند که بیشتر شبیه به تفکرات جادوگری‌اند. در این کتاب، هازلیت به‌درستی نشان می‌دهد که هیچ مسئله‌ای بی‌دلیل اتفاق نمی‌افتد و هیچ باور و اقدام نادرستی نمی‌تواند به نتیجه درست در زندگی اقتصادی ما بینجامد.
۴. کانتینر
نویسنده: مارک لوینسون
مترجم (پیشنهاد کاربران): محسن شفیع‌زاده
انتشارات (پیشنهاد کاربران): دنیای اقتصاد
تعداد صفحه: ۴۲۴
اگر ترجیح می‌دهید اندکی از نظریه‌های اقتصادی فاصله بگیرید و روی نمونه‌ای از ابزارهای جهان مدرن عمیق‌تر شوید، این کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنیم. کتاب «کانتینر» گزارشی تاریخی درباره توسعه کانتینرهای حمل‌ونقل کالا و البته موانع دست‌وپاگیر قانونی است که تقریبا سنگی بر سر راه موفقیت این حوزه بودند.
این کتاب با بررسی سیر توسعه کانتینرهای حمل‌ونقل و تأثیر خارق‌العاده آنها روی امور مالی و بازار کار در سرتاسر جهان، به نقش مهمی اشاره می‌کند که فناوری‌ها و پیشرفت‌های صنعتی می‌توانند در موازنه اقتصادی داشته باشند.
ممکن است موضوع توسعه صنعت کانتینرهای باربری برایتان پیش‌پاافتاده به نظر برسد. بااین‌حال، کتاب «کانتینر دنیا را کوچک‌تر و اقتصاد جهانی را بزرگ‌تر کرد» شما را وادار می‌کند به نوآوری‌ها، موفقیت‌ها و نحوه مواجهه افراد با آنها در شرایط ملموس تاریخی بیشتر دقت کنید و به عوامل مؤثر بر اقتصاد (هرچند نادیده‌گرفته‌شده) آگاه‌تر شوید.
۵. یک ذهن زیبا
نویسنده: سیلویا نسر
مترجم (پیشنهاد کاربران): م‍ه‍گ‍ون‍ه ق‍ه‍رم‍ان
انتشارات (پیشنهاد کاربران): عطایی
تعداد صفحه: ۵۰۰
اگر فیلم «ذهن زیبا» با بازی راسل کرو را دیده باشید، احتمالا با موضوع این کتاب هم آشنایید. جالب است بدانید فیلم «ذهن زیبا» که در سال ۲۰۰۱ ساخته شد، اقتباسی از زندگی‌نامه‌ای با همین نام است که سال ۱۹۹۸ به‌قلم روزنامه‌نگاری به‌نام سیلویا نسر وارد بازار شد. این کتاب درباره ریاضی‌دان و اقتصاددانی به‌نام جان نش (John Nash) است که سال ۱۹۹۴ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد.
جان نش به‌رغم نبوغ اقتصاد و ریاضی، دچار بیماری اسکیزوفرنی پارانوئید بود که باعث شد آثار علمی او سال‌ها جدی گرفته نشود. تمرکز اصلی جان نش روی نظریه بازی (game theory) بود. نظریه بازی شاخه مهمی از علم اقتصاد است که کاربردهای گسترده‌ای در حل تعارض، سیاست و سایر حوزه‌های عملی دارد. از آنجا که نظریه بازی مفهومی پیچیده و ریاضیاتی است، با خواندن این کتاب زندگی‌نامه در حالی که از مرور زندگی عجیب و الهام‌بخش جان نش لذت می‌برید، می‌توانید راحت و بی‌دردسر با نظریه بازی هم آشنا شوید.
۶. حکومت با پول ما چه کرده است؟
نویسنده: مورای روتبارد
مترجم (پیشنهاد کاربران): شیدوش سپهرداد
انتشارات (پیشنهاد کاربران): آماره
تعداد صفحه: ۱۶۰
مورای روتبارد اولین بار در سال ۱۹۶۳ کتاب «حکومت با پول ما چه کرده است؟» را منتشر کرد. بااین‌حال بعد از حدود ۶۰ سال، این کتاب هنوز هم اثری آموزنده برای توضیح درک رابطه بین دولت‌ها و پول محسوب می‌شود. روتبارد نظریه‌های اقتصاد را با داستان‌های مختلف درمی‌آمیزد و توضیحاتی روشن در خصوص چگونگی نابودی پول توسط دولت‌ها ارائه می‌دهد.
روتبارد در یکی از بهترین کتاب های اقتصاد کلان نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری حکومت‌ها چگونه ممکن است اقتصاد را نابود کند و باعث سقوط ارزش پول شود. اگر علاوه بر اقتصاد، نیم‌نگاهی هم به یادگیری اصول و مفاهیم سیاسی دارید، کتاب «حکومت با پول ما چه کرده است؟» را حتما در فهرست مطالعه خود جای دهید.
۷. تفکر سریع و کند
نویسنده: دنیل کانمن
مترجم (پیشنهاد کاربران): فاطمه امیدی
انتشارات (پیشنهاد کاربران): نوین
تعداد صفحه: ۵۵۰
دنیل کانمن در کتاب «تفکر سریع و کند» کاوش جذابی در عملکرد ذهن و تفکر انسان انجام می‌دهد. به‌عقیده کانمن، ذهن بشر از دو سیستم منطقی و شهودی تشکیل شده است که به فرایندهای فکری ما سروشکل می‌دهند. کانمن با تکیه بر دهه‌ها تحقیق در علم روان‌شناسی و اقتصاد رفتاری، مفهوم تصمیم‌گیرنده منطقی را به چالش می‌کشد و تعصب‌ها و برخی خطاهای شناختی را نشان می‌دهد که ما را به بیراهه می‌کشانند.
این کتاب پیچیدگی‌های تصمیم‌گیری را در قالب داستان و روایت نقل می‌کند و تعامل بین دو سیستم شهودی سریع و خودآگاه کند ذهن ما را آشکار می‌کند. در این کتاب، مثال‌های متعددی از سازوکار این دو سیستم شهودی و منطقی می‌خوانید، از اعتماد بیش از حد در محل کار گرفته تا سوگیری‌های شناختی در تصمیم‌گیری‌های روزمره. کانمن با استدلال نشان می‌دهد که در زندگی شخصی و حرفه‌ای، چه زمان باید به شهود خود اعتماد کنیم و چه زمان بهتر است صرفا بر منطق خود تکیه کنیم.
۸. سرمایه در سده بیست‌ویکم
نویسنده: توماس پیکتی
مترجم (پیشنهاد کاربران): ناصر زرافشان
انتشارات (پیشنهاد کاربران): نگاه
تعداد صفحه: ۸۸۵
کتاب «سرمایه در سده بیست‌ویکم» برداشتی بی‌نظیر از تاریخ نابرابری ثروت در اروپا و آمریکاست. این کتاب پرفروش ترین کتاب اقتصادی «وال‌استریت ژورنال»، منتخب «فایننشال تایمز» و برنده جایزه مک‌کنزی به‌عنوان بهترین کتاب تجاری سال است. «سرمایه در سده بیست‌ویکم» به‌خوبی توانسته است آثار مخرب ناشی از نابرابری را به تصویر بکشد و با جزئیاتی مشخص توضیح دهد که وقتی نرخ بازده در کشوری بیشتر از نرخ رشد اقتصادی باشد، نابرابری در ثروت چگونه اقتصاد آن کشور را به نابودی می‌کشاند.
بد نیست این نکته را هم بدانید که نویسنده کتاب، توماس پیکتی، اقتصاددانی فرانسوی و استاد دانشکده اقتصاد پاریس است. او همچنین در مؤسسه عالی نابرابری‌های بین‌المللی اقتصادی در لندن دروسی مرتبط با علم اقتصاد و امور مالی تدریس می‌کند.
۹. عقل معاش
نویسنده: جیمز گارتنی و همکاران
مترجم (پیشنهاد کاربران): مهدی مرعشی و محمد ماشین‌چیان
انتشارات (پیشنهاد کاربران): میلکان
تعداد صفحه: ۲۰۸
با خواندن این کتاب می‌توانید پاسخ برخی پرسش‌های اقتصادی همچون نحوه عملکرد اقتصاد یا توزیع مجدد ثروت را دریافت کنید. نویسندگان کتاب «عقل معاش» جیمز گارتنی، ریچارد استروپ و دوایت لی همگی از اقتصاددانان برجسته به شمار می‌روند. «عقل معاش» توضیح می‌دهد که مفاهیم مهم اقتصادی همچون عرضه و تقاضا، ترید و تجارت یا مالکیت خصوصی چه سازوکاری دارند.
پس از خواندن کتاب جیمز گارتنی و همکارانش متوجه می‌شوید که چرا درک علم اقتصاد و سازوکارهای امور مالی بسیار حائز اهمیت است. گفتنی است این کتاب نثری ساده، شیوا، واضح و آسان‌فهم دارد و برای درک مفاهیم پیچیده شما را به دردسر نمی‌اندازد.
۱۰. راه بردگی
نویسنده: فریدریش‌فون هایک
مترجم (پیشنهاد کاربران): فریدون تفضلی و حمید پاداش
انتشارات (پیشنهاد کاربران): نگاه معاصر
تعداد صفحه: ۳۰۸
کتاب «راه بردگی» اولین بار در سال ۱۹۴۴ منتشر شد تا به یکی از کتاب‌های اصلی دنیای اقتصاد تبدیل شود. نویسنده این کتاب، فریدریش‌فون هایک، در آن زمان با نوشتن این کتاب هشداری بحث‌برانگیز علیه کنترل دولت بر کالاها داد. این مبحث جنجالی باعث شد کتاب «راه بردگی» به بیش از ۲۰ زبان زنده دنیا ترجمه شود و بیش از ۴۰۰هزار نسخه از آن فروش برود.
ویرایش جدید این کتاب شامل پیشگفتاری از بروس کالدول (Bruce Caldwell) است که یکی از دانشجویان هایک به شمار می‌رود. کالدول توضیحات و برداشت‌های مدرنی را به اثر هایک اضافه کرده که البته در بسیاری موارد دچار سوءتعبیر منتقدان و مفسران شده است. همچنین باید اضافه کنیم هایک برنده مدال آزادی و جایزه یادبود نوبل اقتصاد بود و در دانشگاه‌های مختلفی از جمله دانشگاه لندن، دانشگاه شیکاگو و دانشگاه فرایبورگ تدریس می‌کرد.
۱۱. کژرفتاری؛ داستان شکل‌گیری اقتصاد رفتاری
نویسنده: ریچارد اچ. تیلر
مترجم (پیشنهاد کاربران): سید امیرحسین میرابوطالبی
انتشارات (پیشنهاد کاربران): دنیای اقتصاد
تعداد صفحه: ۴۸۵
«کژرفتاری؛ داستان شکل‌گیری اقتصاد رفتاری» کتابی در حوزه اقتصاد رفتاری است که پیچیدگی‌های رفتار انسان را برجسته می‌کند و نظریه‌های سنتی علم اقتصاد مبنی بر تصمیم‌گیری منطقی انسان را به چالش می‌کشد. این کتاب ترکیب جالبی از داستان‌ها، تحقیق‌های دقیق علمی و تجربیات شخصی نویسنده است و به‌خوبی نشان می‌دهد که افراد بایروی اغلب رفتارهای غیرمنطقی دارند.
به‌عقیده تیلر، انسان‌ها به‌راحتی ممکن است تسلیم تعصب و تصمیم‌گیری احساسی شوند و با این رفتار غیرمنطقی اثری موجی‌شکل را در اقتصاد ایجاد کنند. همچنین تیلر در ادامه کتاب توضیح می‌دهد که افراد چگونه می‌توانند از افتادن در این دام‌های احساسی اجتناب کنند و هوشمندانه‌تر تصمیم بگیرند. گفتنی است ریچارد تیلر استاد اقتصاد رفتاری در دانشگاه شیکاگو و همکار پژوهشی در دفتر ملی تحقیقات اقتصادی آمریکاست.
۱۲. اقتصاد به بیانی دیگر
نویسنده: فرزاد فخرکام
انتشارات: زرین اندیشمند
تعداد صفحه: ۳۷۴
پس از آشنایی با ۱۱ کتاب غیرفارسی، بد نیست ۳ کتاب آخر را به نویسندگان ایرانی اختصاص دهیم و دیدگاهی بومی هم به اقتصاد پیدا کنیم. اولین کتاب را با مبانی اقتصاد به زبانی ساده شروع می‌کنیم. در کتاب «اقتصاد به بیانی دیگر»، فرزاد فخرکام تلاش کرده است تا مفاهیم پیچیده اقتصادی را به زبانی ساده و روان برای عموم مردم توضیح دهد. این کتاب به‌شیوه‌ای نوشته شده است که هم برای دانشجویان رشته اقتصاد کاربردی باشد و هم برای علاقه‌مندانی که قصد دارند آشنایی کلی با مفاهیم اقتصادی داشته باشند.
برخی از موضوعاتی که در این کتاب می‌توانید درباره‌شان مطالعه کنید عبارت‌اند از:
- تفکر اقتصادی؛
- نظام‌های اقتصادی؛
- تصمیم‌گیری به‌هنگام اطمینان‌نداشتن؛
- توزیع مناسب درآمد؛
- کارایی در تخصیص منابع و توزیع کالاها؛
- ریشه‌ها و پیامدهای بحران‌های مالی؛
- بیمه و بانکداری؛
- بورس و مفاهیم مرتبط؛
- مفهوم توسعه و مزایای صنعتی‌شدن.
این مباحث بر اساس نظریه‌های دانشگاهی و علمی اقتصاد، اما کاملا قابل‌درک و به‌دور از تکلف نوشته شده‌اند.
۱۳. صفر تا صد سرمایه‌گذاری در بورس
نویسنده: حجت بهادری و نسیم کردستانی
انتشارات: مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران
تعداد صفحه: ۱۸۸
اگر به سرمایه‌گذاری در بورس و بازار سرمایه ایران علاقه دارید، خواندن این کتاب را از دست ندهید. حجت بهادری و نسیم کردستانی در کتاب «صفر تا صد سرمایه‌گذاری در بورس» تقریبا هر نکته‌ای را که باید درباره سرمایه‌گذاری در این بازار بدانید، به زبانی ساده و روان توضیح داده‌اند. مخاطب این کتاب عموم مردم و علاقه‌مندان به مباحث سرمایه‌گذاری هستند و هدف کتاب افزایش دانش و آگاهی افراد در خصوص بازار سرمایه است.
پس از خواندن این کتاب، احتمالا شناخت کلی از انواع نهادهای مالی، انواع بازارهای مالی، انواع اوراق بهادار و شرکت‌های کارگزاری بورس ایران به دست آورده‌اید. همچنین با اصطلاحات رایج در بورس آشنا می‌شوید و روش‌های خریدوفروش سهام را می‌آموزید. ریسک و بازده، کارمزد خریدوفروش، عرضه اولیه سهام، صورت‌های مالی و نسبت‌های مالی هم برخی دیگر از عناوینی هستند که در این کتاب می‌خوانید. همچنین، فصولی نیز به تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال اختصاص یافته‌اند و کتاب در فصل پایانی، به روان‌شناسی سرمایه‌گذاری هم اشاره کوتاهی می‌کند.
۱۴. اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟
نویسنده: مسعود نیلی و همکاران
انتشارات: دنیای اقتصاد
تعداد صفحه: ۸۳۲
به‌عنوان آخرین کتاب در این فهرست، بد نیست سراغ پژوهش دانشگاهی چندساله و مفصلی برویم. این کتاب قطور چکیده‌ای از پژوهشی ۹جلدی است که به‌کوشش دکتر مسعود نیلی و چند اقتصاددان دیگر نوشته شده است. دکتر نیلی این پژوهش جامع تحت‌عنوان «عوامل تأثیرگذار بر عملکرد میان‌مدت اقتصاد ایران» را برای سهولت دسترسی عمومی خلاصه کرد و به‌کمک انتشارات دنیای اقتصاد در کتابی با عنوان «اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟» منتشر کرد.
این پژوهش جامع‌ترین و مفصل‌ترین پژوهش در سطح اقتصاد کلان ایران به شمار می‌رود و با همکاری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی تهران و پژوهشکده مطالعات اقتصادی و صنعتی دانشگاه صنعتی شریف انجام شده است. موضوعاتی همچون اقتصاد ایران در دهه هشتاد، خصوصی‌سازی، هدفمندسازی یارانه‌ها، ظرفیت‌های اقتصاد ایران، تورم و بیکاری، فقر و نابرابری، سیاست‌های مالی و تجاری، بازار کار و همکاری‌های منطقه‌ای برخی از مواردی هستند که همراه با داده‌های آماری و تحلیل کامل در اختیار خوانندگان بهترین کتاب اقتصاد کلان ایران قرار گرفته‌اند. با خواندن این کتاب، می‌توانید با چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال‌های آینده هم آشنا شوید.
کلام آخر
در این مقاله تلاش کردیم شما را با بهترین کتاب های اقتصادی جهان آشنا کنیم. همان طور که خواندید، ۳ مورد از این کتاب‌ها از نویسندگان فارسی‌زبان هستند و ۱۱ کتاب غیرفارسی هم ترجمه فارسی دارند. برخی از این کتاب‌ها چندین ترجمه دارند که در این مقاله صرفا یکی را به‌عنوان نمونه ذکر کردیم و قصد مقایسه و تعیین بهترین ترجمه کتاب‌ها را نداریم. امیدواریم هر کتابی را با هر ترجمه‌ای که می‌خوانید، بتوانید درباره مفاهیم مدنظرتان اطلاعات لازم را کسب کنید. از شما هم دعوت می‌کنیم در بخش نظرات بهترین کتاب اقتصادی را که خوانده‌اید به ما و بقیه خوانندگان عزیز بایروی معرفی کنید.
